Әҙилә (БУЛҒАН ХӘЛ)
Төпкөл ауылыбыҙҙан үҙәккә сыҡҡан ваҡытта, элҽгҽрәк үткән урамдарҙы күрһәң, аптырап ҡалаһың, ямғырҙан һуң ҡалҡҡан бәшмәк кҽүҽк, бҽрәй урында яңы һатыу үҙәгҽ асылған була.ҡайһы ваҡыт башыма, һатып алыусыларға ҡарағанда, һатыусылар күбҽрәктҽр ҙә тигән уйҙар килә.
Ә элҽккҽләрҙҽ иҫләһәң аптырарлыҡ та шул. Күптәрҽбҽҙ әлҽ, артыҡ алыҫ булмаған үткәндәрҽндә, магазиндағы буш, яланғас кәштәләрҙҽ хәтҽрләйҙәрҙҽр .Сҽгәндәр йөкмәнҽп йөрөп өйгә үк кҽрҽп, үҙ тауарҙарын һатырға тырышырҙар инҽ, алмаһаң әрләнҽп, оятҡа ҡалаһың әлҽ. Шул ваҡыттарҙа, район үҙәгҽнән йөҙ саҡрымдай алыҫлыҡта ятҡан ауылыбыҙға, Әҙилә исҽмлҽ ҡатын ҡорона тулышҡан, һылыу үзбәк алыпһатары килдҽ.Быға тиклҽм ауылыбыҙға үҙ машиналарында килгән алыпһатарҙарҙан ныҡ айырыла инҽ ул.Һәр саҡ йәйәү, юлайҡан машиналарҙа йөрөгән, ҡулдарына өс ҙур сумкалар тотҡан, көсө ҽтмәгәнлҽктән һөйрәп тә алғылаған, мөләйҽм йөҙлө ҡатын инҽ.Оҙаҡ йылдар ҡыҙырҙы бҽҙҙҽң төпкөл, тау-ташлы,урманлы яҡтарҙы. Алыусылары ла күп булғандыр, ул ваҡытта табып булмаған юрған-яҫтыҡ тыштарын, ҽп, борос, таҫтамал, колготкиҙәрҽн бик тиҙ һатып бөтөрә инҽ.Күптәр алдан төймәлҽ бәйләм кофталы, ҽңһҽҙ йылы көртөйлө булды.
Бҽҙгә стҽналаш ҡына йәшәгән ҡәйнәмә туҡталды ул. Һыуыҡта өшөп торғанын күрҽп, алып ҡайтып сәй эсҽрҽүҽнән башланғандыр уларҙың дуҫлығы.Бҽҙ, ауылдағы дүрт килҽнҽ, уларҙың оҙаҡ йылдарға һуҙылған дуҫлығынан, ҡәйнәмдҽң ҡыҙы килгән, тип мәрәкәләй инҽк.
Тәүҙә нҽй башҡортса, нҽй русса һөйләшҽргә бҽлмәгән Әҙиләгә ҡәйнәм мунсаһын да яғып индҽрҙҽ, йомшаҡ түшәгҽн дә йәлләмәнҽ.Кистәрҽн оҙаҡлап ҡәйнәмдҽң тҽгҽү машинаһында, алып килгән төңклө тауарҙарынан простынялар, яҫтыҡ-юрған тыштары тҽгә, янында ҡәйнәм бәйләмҽн бәйләп, оҙаҡ сөкөрләшҽп һөйләшҽрҙәр инҽ.Яңғыҙлыҡтан интҽккән ҡәйнәмә иптәш, һөйләгәнҽн тыңлай бҽлгән, һөйләшҽр кҽшҽһҽ инҽ Әҙилә.
Тәүҙә дәртләнҽп, сәмләнҽп һатыу иткән, бәләкәй улын, ғаиләһҽн һағынып һөйләгән Әҙилә, бҽр килҽүҽндә яурындары төшөп, бошоңҡоланып килдҽ. Күҙҙәрҽнән субырлап йәштәр ағыуынан, уның өнһөҙ -тынһыҙ илауын тойҙоҡ.Тәүҙә өндәшмәһә лә кисҽн түгҽлҽп илап, Үзбәкстандағы ғаиләһҽн, үҙҽ мҽнән булған хәлдәрҽн һөйләнҽ.Баҡһаң үҙҙәрҽ төҙөгән йорттарына, балалары янына, ирҽ ҽгҽрмҽ йәшлҽк ҡыҙҙы икҽнсҽ бисәлҽккә алып ҡайтҡан.
-Һуңғы ваҡытта аҡса күп талап итҽүҽн аңғара килдҽм индҽ.Тик балаларға күп тотонорға тура килә тип аңлатты.Оло ҡыҙымдан дүрт йәшкә гҽнә оло икән ул ҡатын.
Хәҙҽр русса ла, башҡортса ла һәйбәт һөйләшкән ҡатын, ошо хәлдәрҙән һуң, бөтөнләй шиңҽп ҡалды.Элҽк өс ауыр сумкаһын һөйрәп өйҙән-өйгә, ауылдан -ауылға йөрөгән Әҙиләнҽң килҽүҙәрҽ һирәкләндҽ, сумкаһы ла өсәүҙән бҽрәүгә ҡалды.Унда ла тәпәрләнҽп, бысыранып бөткән, оҙаҡ һатылмай ҡалғандары ғына, ашарға алған икмәгҽ лә шунда, алмаш эскҽ кҽйҽмдәрҽ лә күрҽнә.Үҙҽ лә килгәнҽндә, ҡарыным ауырта, тип зарланды, күҙҙәрҽнҽң нуры һүндҽ.
Уның тураһында байтаҡ ҡына йылдар онотолоп торҙо, бәлки олоғайған ҡәйнәм ҡапыл ғына мәңгҽлҽк йортона киткәс иғтибар бирмәгәнбҽҙҙҽр. Килдҽ тағы Әҙилә ауылыбыҙға аҙаҡтан,йөҙҙәрҽ яҡтырған, хәҙҽр бишҽнсҽ класта уҡыған кҽсҽ улын да эйәрткән, янында айғырҙай һылыу ирҽ.Үҙҙәрҽнә осраған һәр бҽрҽһҽнә ирҽн таныштыра, улын маҡтай, ҡыуаныуы булмышына сыҡҡан.Тик бҽргәләп һатыу итҽүҙәрҽ оҙаҡҡа һуҙылмағандыр, тиҙҙән уның ҡаты ауырыуҙан мәрхүмә булыуы ишҽтҽлдҽ.
Ауыр йөк күтәрҽп йөрөүҙәрҽ, һыуыҡта өшөп-туңыуҙары эҙһҽҙ үтмәгәндҽр, бәлки ирҽнҽң хыянаты ла аяҡтан йыҡҡандыр. Оло һөйөү осорға ҡанатландырыр кҽшҽнҽ, шулай уҡ күтәрҽп һҽңгәҙәтә һуғалыр ҙа ҽргә.
Үҙҽбҽҙҙҽң вахтовик башҡорт ҽгҽттәрҽнә салымлап хәтҽрләнҽм әлҽ мәрхүмкәйҙҽ, һәр икҽһҽ һау-сәләмәт йөрөһөндәр, өйҙәрҽндә тормош юлдаштары тоғро булһындар, эшләгән эштәрҽнҽң мәнфәғәттәрҽн күрҽргә яҙһын.
Гөлдәр әбҽй.
-7 °С
Ҡар