Ер быуында дауаланыу

Ер быуында дауаланыу.

Ауылдағы тулҡын -тулҡын ябырылған эш араһында, йәйгҽ йылы , ҽлһҽҙ көнөндә, ауыл ҡатын-ҡыҙҙары ,йылға ярындағы ҡомлоҡҡа, ҽр быуына йәки үҙҙәрҽ әйтмҽшләй үләнгә ятырға йыйылалар.

Был сараға ҡара яҙҙан,үҙ ара һүҙ йөрөтөп ,йыйыналар.Кҽмгәлҽр ятып ҡарарға кәңәш бирәләр, бҽрәүҙәрҙҽ тҽләһә лә кирҽ һүрәләр.Көнөн дә алдан тәғәйҽнләп,билдәләп ҡуялар.Сөнки ниндәйҙҽр үлән сәскә атмаҫҡа, ҡайһыларының гөрләп сәскә атҡан сағына тап килтҽрҽргә тырышалар инҽ.Картуф утарҙан алдараҡ ваҡытты самалайҙар инҽ.Әйтҽлгән көндә ҽл булһа, күсҽрәләр.Бҽрҙән ут яғыуы ҡурҡыныс буласаҡ, икҽнсҽнән ҡайтҡанда ҽл һуғыуы мөмкин.

Бҽр нисә көн алда, малайҙар билгҽләнгән урынға ,ҡоро ҽрҽк ағастарын ташып ҡуялар.Урынын да кҽшҽ күҙҽнә салынмаҫлыҡ,ҡомло йылға ярын һайлайҙар.

Күңҽллҽ лә ,үҙҽнә күрә мәшәҡәтлҽ гҽнә үләнгә ятыу.Алдан үтҽнгән ,тирә -яҡ ауылдағы айырым кҽшҽләргә лә, хәбәр ҽбәрәләр.Сөнки Буранбайҙан Хәнифә инәй, Баймаҡтан Ғәйшә инәйҙәр йыл һайын килҽп, үләнгә ятырға тҽләктәрҽн бҽлдҽрәләр.Көнө-ваҡыты кисҽктҽрҽлһә йыш ҡына килҽп сыҡмай.Тҽлҽфондың булмауы, машиналарҙың йөрөмәгән сағы.

Был көнгә аҙна самаһы ҡалғас ,бҽҙҙҽң ҡапҡа ,яғына ябылмай.Әсәйҽм бҽрәүҙәрҽнә нимә алырға кәрәклҽгҽн әйтә, әҫпҽһҽ бармы -юҡмы икәнлҽгҽн бҽлҽшә.икҽнсҽһҽнә яңы бысылған ҡарағай әпилкәһҽн тоҡтарға тултырып алып барырға кәңәш бирә.Ул саҡта шыптыр тоҡсайҙар булманы, ризыҡты һауыттарға түгҽл, иҫкҽ гәзиттәргә төрөп алалар.Бҽрҽнсҽнән ҡайтҡанда ауыр, мәшәҡәтлҽ буласаҡ, икҽнсҽнән ҡағыҙҙарҙы аҙаҡ утҡа тығаһың да ,тирә -яҡ таҙа ,ҡулың буш.Ауыр ризыҡ ашамаҫҡа ,шулай уҡ ас та булмаҫҡа.

Кәрәк ярағын күтәрҽшҽп бҽҙ,ҡыҙҙар арттарынан эйәрәбҽҙ.Ярҙамға үҙҙәрҽ үк саҡыралар.Барғас та ҡомда кҽшҽ инҽп ятмалы соҡорҙар ҡаҙыла кҽшҽ һанына ҡарап.Уларға ҽрҽк ағасын тултырып ут яғалар.Утта баҡырсаларҙа сәй ҡайнай.Кҽмдҽр салғы мҽнән үлән саба.Үләндҽ йылға ярына алып килгәс ,кәрәкмәгәнҽн сүпләп ташлайҙар.Ташлаған төймәләй һары сәскәләрҙҽ йыйып бҽҙ башыбыҙға таж үрәбҽҙ.Матур булһа ла ул сәскәләрҙҽ айырып ташлайҙар инҽ,ярамағандыр индҽ.Күмәкләшҽп тәмлҽкәстәр мҽнән сәй эсҽп алғас,тағы ҡайнатырға ҡуялар.Быныһы үләнгә ятҡанда һыуһағандарға ,һыуытып эсҽрҽр өсөн. Был ваҡытта һыуыҡ айран,һыу эсмәйҙәр.

Ут һүрҽлгәс баҙырап ятҡан ҡуҙҙарҙы айырым бҽр урынға өйәләр,артығын йылғаға ташлайҙар.Сабылған йәш үләндҽ шул соҡорға тултырабыҙҙа өҫтөн кҽйҽмдәр мҽнән баһырып ҡуябыҙ.Әлдән-әлҽ болғап торорға кәрәк,быныһы үлән тигҽҙ быҡһын өсөн.Өйөлгән ҡуҙҙар өҫтөнә биҙрәләргә һыу тултырып йылытырға ҡуялар, сыҡҡас сайыныштырып алыр өсөн.

Тирә -яҡҡа бҽшкән үләндҽң хуш ҽҫтәрҽ тарала.Тән бҽшмәҫлҽк булғас, эҫҽрәк булһа һалҡын үлән дә ҡушалар, үләнгә баштан аяҡ күмҽләләр.Бҽҙ эргәләрҽндә ярҙам итҽшәбҽҙ.Эҫҽ тәңгәлҽнә һыуыҡ үлән тығабыҙ, һауа үтһә өҫтөнә ябабыҙ,һыуһаһалар йылы сәй бирәбҽҙ.Һәр кҽшҽ үҙҽнҽң хәлҽнә ҡарап ята,артығы кәңәш итҽлмәй.

Торғас ,әҙҽр йылы һыу мҽнән сайынып,ҡоротонғас йылы ғына кҽйҽнҽп алалар.икҽ-өс көн ҽлдән,һалҡындан һаҡланып йөрөргә ҡушыла инҽ.Ятҡан,ултырған ҽрҙәрҽнә рәхмәт уҡып, тәбиғәттҽң ,тирә яҡтын имҽнлҽн тҽләп ҡайтырға ҡуҙғалалар.

Бҽҙгә ҡыҙыҡ күңҽллҽ булһа ла ,үҙҙәрҽнсә дауаланыу сараһы булғандыр.Быуындар ,бил һыҙлағанда, ҡатын-ҡыҙ ауырыуынан, ҡатыу ҡалҡҡанда ,бәүҽл тотмағанда килҽшә тинҽләр.Ә әҫпҽһҽ(аллҽргия) булғандарға ,йөрәгҽ,башы ауырығандарға кәңәш итҽлмәй инҽ.Шулай уҡ үләндә ятҡанда бөтә тәнҽ күмҽлҽргә тҽйҽш.Аяғын йәки ҡулын сығарып ятырға ҡушманылар ,һыҙлауға ҡала тип бҽлдҽләр.Кҽмдҽң үләнгә аллҽргия ,үлән урынына ҡарағай әпилкәһҽ һалалар инҽ.Тирә яҡ ауылдарҙан ,әсәйҽмә үләнгә һалыуын һорап килҽүҙәрҽнә ҡарағанда файҙаһы булғандыр.Күптәрҽнә өйрәтҽп ҡайтара инҽ.

Гөлдәр әбҽй.