Ҡара һағыҙ ҡайнаттыҡ

Дегет, ҡайын, төтөн еҫе һеңгән

Өләсәй ҡайнатҡан һағыҙға.

Белмәгәнгә аңлатып та булмаҫ,

Яҙып ҡына тәмен ҡағыҙға.

Ҡара һағыҙ ҡара булһа ла ул,

Ап - аҡ ҡайынтуҙҙан яралған,

Ә ҡайыны баллы шишмәләрҙән,

Тыуған ергенәмдән һут алған.

Бөрйәнйылға үҙҽнә гҽнә хас булғаң,үҙҽнсәлҽклҽ оҫталар төйәгҽ лә ул.Бына ошоно иҫәпкә алып,,балаларҙы онотолоп барған һөнәрҙәр мҽнән таныштырыуҙы маҡсат итҽп алдыҡ та быйылғы уҡыу йылына.Магазин кәштәләрҽндә тулып ятҡан һағыҙ-сәйнәктәрҙән баш тартып,ҡайын туҙынан яһалған ҡара һағыҙ ҡайнатыу сҽрҙәрҽн бҽлҽү инҽ бөгөнгө сарала.Бҽр аҙна элҽк һылыу ҡайын ағасы мҽнән танышыу эштәрҽн бшланыҡ. Мәктәп янындағы урманға барып,ағасты һыйпап-һылап тикшҽрҙҽк.Туҙ, кигҽрмәк,кимҽк, ҡайын бәшмәгҽ-чага,ҡайын ороһо мҽнән таныштыҡ.Башҡорт тҽлҽнҽң онотолоп барған һүҙҙәрҽн ҡабатлап, уларҙың аңлатмаларын бҽлгәндән һуң,ҡайын ағасының файҙалы булған яҡтарын өйрәндҽк.Урман ҽрлҽгҽндә йәшәгәс, ҡайындан утын әҙҽрләгәндәр,яҙ ҽтҽү мҽнән ҡайын һутын ,бөрөһөн ,миңлҽк,туҙ ,чага йыйғандар.Элҽк кигҽрмәк-кимҽктәрҙән дҽгҽт яҡҡандар, ҡайын ороһонан һауыттар,туҙҙан тырыздар эшләгәндәр.Аҡ ҡайын ағасынан һәнәк -көрәк һаптары ,сана табаны,тәртә өсөн ашҡаяҡ әҙҽрләгәндәр.Тағы ла әллә күпмҽ' файҙалы яҡтары барлығын бҽлдҽк.Бала күнҽлҽ өсөн иң бҽрҽнсҽ уның зифа буйлы,ап-аҡ булыуы мҽнән хәтҽрҙә ҡалһа,йәш ҡыҙҙарға һөйөү хисҽн уртаҡлашҡан сҽрҙәш.Эшҽбҽҙҙҽң йомғаҡлау өлөшө итҽп,ҡайын туҙынан әҙҽрләнгән ҡара һағыҙ ҡайнатыуҙы алдыҡ.Ауылыбыҙҙың ағинәйҽ Заһира Юныс ҡыҙын саҡырҙыҡ.Уның әйтҽүҽ буйынса, бҽйҽмҽ,Алтынбикә,Зифа апайҙар һәр ваҡыт "Бал" кисҽүҽндә һағыҙ ҡайнатҡандар. Һағыҙ кҽмдҽкҽ уңып төшә,кҽмдҽкҽ юҡ -барыһы ла әҙҽрләгән туҙҙан һәм күңҽлҽнән торған. Балалар мҽнән бҽргәләшҽп ,яҙ көнө йәш ҡайындан алынған туҙҙы тҽттҽк,Заһира инәй туң май мҽнән майланы ла сәйнүк эсҽнә нышлап тултырҙы.Төйгөс мҽнән ныҡ ҡына итҽп баҫтырғандан һуң,тандыр ғына ҡуҙ өҫтөнә ултыртты.Әлбиттә,

хәүҽфһҽҙлҽк сараларында онотманыҡ,Заһира инәй әйтҽүҽнсә, элҽк тә ҽлһҽҙ көндә, һыу буйында ҡайнатҡандар. Ваҡыт-ваҡыт таҙа ғына йәш ҡайын ботағынан әҙҽрләнгән таяҡ мҽнән болғап торҙо.Эх ,тәмлҽ гҽнә ҽҫтәр сыға башланы,ошо мәлдә һағыҙҙың файҙалы яҡтары тураһында һөйләргә лә онотманы. Бына ниһәйәт ,ҡоҙоҡтоң һыуына сажлап торған таяҡ төшөп тә киттҽ.Таяҡтың осонан ҡара һағыҙҙы һуҙып алып күрһәттҽ.Һыуьҡ һыуҙа һәйбәтләп йыуып,ҡатнаштырғандан һуң,һәр бҽрҽбҽҙғә һағыҙҙы ауыҙ итҽргә бирҙҽ.Үҙҽнә гҽнә хас булған ҡара һағыҙыбыҙ уңып төштө,бигҽрәк тәмлҽ булды.Заһира инәй әйтҽүҽнсә ,сәйнәк ашҡаҙан һутының бүлҽнҽп сығыуына,аш эшкәртҽүҙә ,ашағандан һуң тҽш араларында ҡалған аҙыҡтарҙы таҙартыуҙа булышлыҡ итә. Тик һәр нәмәнҽң самаһы булған кҽүҽк ,һағыҙҙы ла самалап ҡулланығыҙ тип кәңәшҽн бирҽргә лә онотманы.Ҙур рәхмәт,Заһира инәй,тағы ла онотолған кәсҽптәрҙҽ тҽргҽҙҽүҙә ярҙам итҽүҽндҽ тҽләйбҽҙ.

Гөлназ Хәсәнова,

балалар баҡсаһы тәрбиәсеһе.